Aktualności

Nazwę Łukiszki zna każdy mieszkaniec Wilna – jest plac Łukiski i więzienie na Łukiszkach, a między nimi znajduje się dzielnica Łukiszki z kilkoma ulicami min. Łukiską. Sama nazwa Łukiszki pochodzi od Łukasza Piotrowicza, właściciela i dworzanina, który otrzymał te tereny od księcia Witolda, jako dziedziczną własność. Wtedy też książę Witold osiedlił na Łukiszkach Tatarów wziętych do niewoli, szanując ich wyznanie i kulturę. Były to przedmieścia miasta Wilna. Po upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów na Łukiszkach władze carskiej Rosji w 1837 roku zbudowały pierwsze budynki więzienia, gdzie karano osoby niewygodne dla władzy carskiej. W latach 1863-1964 na placu Łukiskim, który znajduje się nieopodal więzienia wykonano wyroki śmierci poprzez powieszenie dowódców Powstania Styczniowego Zygmunta Sierakowskiego, Konstantego Kalinowskiego, Bolesława Kołyszko, księdza Stanisława Iszorę, Tytusa Dalewskiego i innych. Władze carskiej Rosji w drugiej połowie XIX wieku w związku z rosnącym oporem mieszkańców przeciw władzy carskiej i zapotrzebowaniem stąd na zwiększone liczby miejsc uwięzienia rozbudowały więzienie na Łukiszkach wzorując się na sławetnym więzieniu Kresty, znanym z bardzo ciężkich warunków. Po tych pracach, które zakończono w 1904 roku w więzieniu na Łukiszkach mogło przebywać 700 więźniów, znaczną część których stanowili miejscowi Polacy. W okresie międzywojennym więzienie na Łukiszkach było zakładem karnym, zaś na placu Łukiskim zaczęto organizować słynne Kaziuki – targi wileńskie w dniu 4 marca. W okresie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne wykorzystały więzienie na Łukiszkach dla karania osób oskarżonych za opór niemieckim władzom. Po II wojnie światowej władze sowieckie również wykorzystały to więzienie dla swych celów – znane ono było z zaostrzonych warunków. W roku 1982 wybuchł tutaj strajk więźniów na skutek przepełnienia i trudnych warunków. Należy podkreślić, że w tym więzieniu we wszystkich okresach historycznych (carski, hitlerowski, sowiecki) przetrzymywano przedstawicieli różnych narodów – Litwinów, Żydów, Białorusinów oraz tysięcy Polaków, byli to uczestnicy powstań oraz żołnierze AK. Po 1990 zostali upamiętnieni na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic, “ŁUKISZKI 1861 – 1864, 1940 – 1945" Polacy byli osadzeni i mordowani w więzieniu na Łukiszkach przez siepaczy carskich, sowieckich i niemieckich.

W okresie niepodległej Litwy po 1990 roku więzienie na Łukiszkach jest w systemie więziennictwa i znane jest z najbardziej zaostrzonego reżymu. Obecnie przebywa tutaj około 900 więźniów – około 90 z nich odbywa wyroki dożywocia. Mówi się, „nie kraty tworzą więzienie” – i to jest prawda. Co tworzy więzienie upewnili się studenci europeistyki i ekonomii podczas wycieczki do więzienia na Łukiszkach: 24 stycznia 2018 roku 10 studentów zwiedziło najstarsze więzienie na Litwie i dowiedziało się o historii tego zakładu karnego, jego działalności, o pracy personelu, poznało infrastrukturę oraz misję tego więzienia. Wycieczkowiczów najpierw zaciekawiła prawosławna cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy, która jest nieczynna i służy faktycznie jako aula. Jest ona położona tuż przy wejściu i budzi zainteresowanie każdego ciekawą architekturą. Pokazano nam wnętrza całego kompleksu budynków, pracownicy więzienia opowiedzieli o Centrum Edukacji, jakie powstało w więzieniu po wstąpieniu Litwy do UE, zwiedziliśmy wystawę prac więźniów, poznaliśmy warunki życia (cele) i wyżywienia przetrzymywanych tutaj około 900 osób.

Koło Naukowe Studentów Europeistyki im. R. Schumana dziękuje dyrektorowi Centrum Edukacji więzienia na Łukiszkach Panu Arvydasowi Šuksterisowi oraz innym pracownikom więzienia za ciekawą wycieczkę oraz pracę, jaką wykonują codziennie. Więcej na ten temat zob.: http://www.kaldep.lt/lt/ltik/pradzia-ltik/naujienos.html

Informujemy, że następne wycieczki do więzienia na Łukiszkach odbędą się w marcu, o których wkrótce poinformujemy.

Marta Makutonowicz, Ewa Tomaszewska i Justyna Tupikowska
Przedstawicielki Koła Naukowego Studentów Europeistyki im Roberta Schumana